Nieuws

Reactie NVJSA op toets verkiezingsprogramma's door NOvA

Eerder deze week publiceerde de NOvA haar rechtsstatelijke toets van de verkiezingsprogramma’s. De conclusies zijn niet mals: van de vijftien getoetste programma’s bevatten elf verkiezingsprogramma’s ten minste één voorstel dat strijdig is met de beginselen van rechtsstatelijkheid. Dit past in een duidelijke trend waarbij steeds meer partijen voorstellen doen die een risico vormen voor de rechtsstaat. De commissie hanteerde in het grondige rapport opnieuw de ‘stoplicht’-methodiek (groen, geel, rood) en toetste op zeven thema’s, van grondrechten en onafhankelijke rechtspraak tot veiligheid en strafrecht en digitalisering.  De NVJSA moedigt haar leden aan om het rapport te bestuderen in de aanloop naar de verkiezingen. Hieronder volgt een korte reactie.

Het rapport betreft verschillende onderwerpen die ons werk als strafrechtadvocaten raken. Zo pleiten meerdere partijen voor zwaardere straffen, minimumstraffen en een taakstrafverbod, plannen die de beoordelingsvrijheid van de rechter en daarmee de individuele beoordeling van een zaak kunnen raken. Daarnaast zijn er voorstellen die zien op de communicatie tussen advocaat en cliënt, zoals het verder standaardiseren van online zittingen en uitbreidingen van toezicht in de Extra Beveiligde Inrichting of de Afdelingen Intensief Toezicht, met risico’s voor de vertrouwelijkheid en effectieve procesdeelname. Ook worden voorstellen gedaan die het demonstratierecht inperken, collectieve gangen naar de rechter lastiger maken of de onafhankelijkheid van de rechtspraak onder druk zetten: deze raken aan de kernvoorwaarden voor een eerlijk proces en effectieve rechtsbescherming. Andere plannen kunnen raken aan het recht op een effectieve verdediging, zoals het verruimen van de mogelijkheden om anoniem aangifte te doen of bredere categorieën zittingen standaard online te laten plaatsvinden.

Gelukkig zijn er ook plannen met een positievere uitwerking op de rechtsstaat, zoals voorstellen om meer geld beschikbaar te stellen voor de sociale advocatuur en daarmee de toegang tot de rechter te verbeteren of om de rechter meer mogelijkheid voor maatwerk te geven, zoals elektronische thuisdetentie in plaats van een gevangenisstraf. Dit zijn lijnen die de NVJSA onderschrijft en die aansluiten bij onze eerdere oproepen om de sociale advocatuur structureel te versterken.

De NOvA heeft al aangekondigd het regeerprogramma van de nieuw te vormen regering te zullen toetsen op rechtsstatelijkheid. Hopelijk neemt de nieuwe coalitie de kritiek ter harte: een sterke rechtsstaat is immers in ieders belang.  De NVJSA roept partijen op om risicovolle strafrechtelijke voorstellen te heroverwegen, en zo te zorgen dat het recht op een eerlijk proces, onafhankelijke rechtspraak en toegang tot de rechter worden gewaarborgd – zeker in het strafrecht.